Spreken Limburgers trager? KU Leuven onderzoekt regionaal spreektempo
Limburgers praten niet trager, we denken alleen maar dat het zo is. Dat blijkt uit onderzoek van professor taalkunde Bert Oben van de KU Leuven voor het VTM-programma 'Ze Zeggen Dat'.
Het Limburgse zangerige dialect met langgerekte klinkers, de Antwerpse 'à', de eeuwige strijd van West-Vlamingen met de 'g' en de 'h'… De stereotypen over onze dialecten zijn eindeloos. Maar kloppen die clichés ook? Spreken Limburgers echt trager dan inwoners van andere provincies? Tot hiertoe bestond er nauwelijks onderzoek naar de spreeksnelheid van Vlamingen en hoe die verschilt tussen de provincies. Professor Oben onderzocht het fenomeen en ging na welk gevoel een bepaald accent oproept.
Spreektempo
Voor het onderzoek werden 200 deelnemers uit verschillende provincies in uiteenlopende situaties geplaatst. "Om een volledig beeld te krijgen van iemands spreektempo, brachten we hen in vier contexten: een escapegame, het voorlezen van een tekst, een spontaan verhaal vertellen en een interview", zegt professor Oben. "Geen van de deelnemers wist wat we onderzochten, om beïnvloeding te vermijden."
Aantal lettergrepen per seconde
De onderzoekers telden hoeveel lettergrepen per seconde uitgesproken werden. Op basis van die metingen bleek dat er geen significant verschil is tussen de provincies. Ook Limburgers spreken gemiddeld even snel als andere Vlamingen. Wel speelt leeftijd een rol: in alle provincies spreken oudere mensen trager dan jongeren. Mannen praten gemiddeld iets sneller dan vrouwen, al is dat verschil klein.
Toch blijft het idee leven dat Limburgers trager praten, vooral bij West-Vlamingen. Op een schaal van 1 tot 10 (met 10 'helemaal eens'), geven West-Vlamingen een 7,4 op de stelling. Limburgers zelf zijn iets minder overtuigd met 5,7/10 maar neigen in het cliché over zichzelf toch nog als 'eerder waar'.
Stereotype
Om te onderzoeken hoe sterk dit stereotype leeft, lieten de onderzoekers per provincie drie acteurs een tekst inlezen. Elke acteur nam twee versies op: één met een normale spreeksnelheid en één trager. Alle fragmenten werden technisch gelijk getimed, met dezelfde pauzes en snelheid. Bij de normale versie hoorden luisteraars geen verschil. Maar bij de tragere versie werden de Limburgse stemmen opvallend vaker als "veel trager" beoordeeld. "De tragere Limburgse opnames lijken het stereotype te activeren", verklaart Oben. "Vooral personen die sterk in het cliché geloven, scoorden de Limburgse acteurs als extra traag. Ondanks het feit dat er geen verschil is, denken we het wel zo te horen." Opvallend, ook Limburgers zelf oordeelden de trage Limburgse opname als extra traag.
Tot slot werd ook onderzocht hoe luisteraars sprekers beoordelen op basis van hun accent. De typische clichébeelden - de joviale Limburger, de arrogante Antwerpenaar, de hardwerkende West-Vlaming - spelen daarin onbewust een rol. "Brabanders worden over het algemeen als positiever beoordeeld op vlak van status en competenties. Limburgers scoren lager op deze eigenschappen", vertelt Oben. "Maar als Brabanders trager spreken, daalt hun score zeer sterk terwijl traagsprekende Limburgers minder worden afgestraft. "Omdat we van Limburgers verwachten dat ze trager spreken, vinden we dat niet abnormaal. Een traagsprekende Brabander valt harder op en wordt sneller als minder positief beoordeeld."
