Studenten en middelengebruik: minder alcohol, (iets) meer cannabis in coronajaar

Uit de meest recente bevraging van VAD ( het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs) blijkt dat de coronacrisis de afgelopen jaren een duidelijke impact had op het middelengebruik van de studenten. Zo werd er minder alcohol gedronken, en (iets) meer cannabis gerookt. De belangrijkste conclusie is dat de meeste studenten doorgaans verstandig met middelen omgaan.

Sinds 2005 wordt de grootschalige ‘In hogere sferen’-bevraging van VAD vierjaarlijks georganiseerd. Alle instellingen van het hoger onderwijs in Vlaanderen en het Nederlandstalig hoger onderwijs in Brussel namen deel aan deze bevraging. In 2021 vulden in totaal 33.373 studenten de online vragenlijst in. De enquête vond plaats in volle coronacrisis toen verschillende maatregelen van kracht waren om de coronapandemie in te dijken.

Iedereen reageert anders op de coronapandemie en de bijhorende maatregelen. Dit zien we ook
weerspiegeld in het middelengebruik bij studenten. Los van de algemene evoluties, zijn er voor
alle middelen zowel studenten die aangeven meer als minder te gebruiken dan voor de
pandemie. Hoewel heel wat conclusies nog steeds parallel lopen met de vorige studentenbevraging, vertonen de resultaten behoorlijk grote verschillen met de vorige editie uit 2017.

Allereerst is het alcoholgebruik gedaald. Waar de gemiddelde student in 2017 nog dertien glazen per week dronk, daalde dat in 2021 tot negen glazen per week. Bovendien is er een groot verschil tussen de studenten van wie het drankgebruik onder de alcoholrichtlijn van het VAD blijft (niet meer dan tien glazen per week) en zij die deze grens wel overschrijden. De laatste groep bestaat uit zo'n kwart van de ondervraagden en drinkt gemiddeld 29 glazen per week. 

De coronapandemie had wel een opvallende impact op gebruikers van kalmerende en stimulerende medicatie. Het percentage studenten dat kalmerende of stimulerende medicatie gebruikte is niet veel groter geworden. Maar binnen deze groep is het aandeel dat wekelijks of vaker deze medicatie gebruikt wel sterk toegenomen. Toch concluderen heel wat studenten dat deze middelen hen eigenlijk niet helpen en gaven acht op de tien studenten negatieve bijwerkingen aan.

Terwijl het alcoholgebruik daalde, maakte cannabis de omgekeerde beweging: in 2017 had 24%
het laatste jaar cannabis gebruikt, in 2021 steeg dat licht tot 27%. Toch ligt het aantal regelmatige gebruikers op slechts acht procent. 

Ook het gebruik van andere illegale drugs steeg lichtjes. Xtc en cocaïne zijn het meest populair, met respectievelijk acht procent en vijf procent laatstejaarsgebruik. 

In het onderzoek werd ook het mentaal welbevinden bevraagd. Vier op de tien studenten rapporteren psychische klachten. En bijna drie op de tien geven aan zich sterk eenzaam te voelen. De aanhoudende coronamaatregelen hebben dit hoogstwaarschijnlijk in de hand gewerkt. We zien hier dan ook een mogelijke verklaring voor het regelmatiger gebruik van psychoactieve medicatie bij een groep studenten.

 'Op dit moment lijken de cijfers voor alcohol een stap in de goede richting - maar met de cafés op slot is dat niet verwonderlijk. Nu het studentenleven weer iets normaler verloopt, zal het gebruik vermoedelijk ook weer toegenomen zijn.' Maar ook hoe het gebruik van illegale middelen en kalmerende of stimulerende medicatie zal evolueren, is koffiedik kijken. 'Het blijft nodig om in te zetten op preventieve maatregelen rond middelengebruik voor studenten', zegt Katleen Peleman, directeur van VAD. En daar is VAD momenteel volop mee bezig. Een duurzame en effectieve preventieve aanpak vereist meer dan het ophangen van een poster of het verspreiden van een bericht op sociale media. Daarom heeft VAD, in samenwerking met haar lokale partners, nieuwe materialen uitgewerkt, die houvast geven bij het ontwikkelen en implementeren van een alcohol- en drugbeleid gericht op studenten in hogeronderwijsinstellingen.