De Israëlische aanval op de Iraanse nucleaire sites, waarbij ook enkele hooggeplaatste officieren om het leven kwamen, is "met voorsprong de grootste escalatie" sinds de spanningen in het Midden-Oosten opnieuw oplaaiden na de aanval van de Palestijnse extremistische beweging Hamas op Israël op 7 oktober 2023. Dat zegt Midden-Oostenexpert Koert Debeuf (VUB) aan Belga. Debeuf stelt dat Iran zich genoodzaakt zal zien om te reageren, al zal het erover waken dat die reactie de Verenigde Staten niet mee het bad in trekt.

In de nacht van donderdag op vrijdag heeft Israël met 200 straaljagers verschillende doelen in Iran onder vuur genomen. Onder meer de uraniumverijkingssite Natanz werd getroffen en de Iraanse stafchef Mohammad Bagheri en het hoofd van de Revolutionaire Garde Hossein Salami werden uitgeschakeld. In een eerste reactie vuurde Iran honderd drones af op Israël.

Israël wacht al jaren op 'juiste moment' om aan te vallen
Debeuf geeft aan dat deze grootschalige aanval "al jaren" voorbereid werd, maar dat Israël wachtte op het goede moment. Dat leek nu gekomen. Daarvoor wijst de Midden-Oostenexpert op drie redenen. Ten eerste was er het rapport van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) dat stelt dat Teheran zijn verplichting om het volledige atoomprogramma openbaar te maken niet is nagekomen. Daarnaast zijn er de lopende onderhandelingen tussen de VS en Iran omtrent een nieuwe nucleaire deal, die zondag afgerond zouden worden. "Nu is elke mogelijke deal natuurlijk van tafel geveegd", stelt Debeuf. Ten slotte, zijn er ook interne redenen. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft nipt een motie van wantrouwen overleefd in de Knesset en ook het leger verzet zich alsmaar nadrukkelijker tegen de oorlog in de Gazastrook. "Daarom was het noodzakelijk om nu actie te ondernemen, waardoor alles verandert."

Rol van Verenigde Staten
Israël had eerder al geprobeerd om het conflict open te trekken, onder meer met de oorlog tegen Hezbollah en de aanval op het Iraanse consulaat in Damascus. Op die manier probeerde het volgens Debeuf telkens de Verenigde Staten mee te betrekken, iets wat de Amerikaanse president Donald Trump liever niet wil. Maar als puntje bij paaltje komt, zullen de Verenigde Staten niet anders kunnen dan Israël te hulp te schieten, aldus de VUB-professor. "Dat is de berekening van Netanyahu. Hij doet waar hij zin in heeft, want het weet dat als het echt belangrijk wordt, de Verenigde Staten hem te hulp zullen schieten."

Iran is verzwakt
Het feit dat Iran er niet in is geslaagd om ook maar één straaljager neer te halen, wijst er volgens Debeuf op dat Iran op militair vlak helemaal niet zo sterk is als het altijd deed vermoeden. "Het toont heel duidelijk de Iraanse zwakte en dat Iran niet in staat is om vandaag oorlog te voeren. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom ze het altijd hebben proberen tegen te houden", stelt de Midden-Oostenexpert.

Toch zal Iran niet anders kunnen dan reageren op wat volgens Debeuf de grootste aanval op Iraanse bodem is in meer dan 120 jaar en de laatste in een reeks vernederingen voor het Iraanse regime. "Dit zal Iran niet over zich heen laten gaan. Maar Iran wil ook geen echte oorlog met de Verenigde Staten, dus het zal waarschijnlijk nog eens goed nadenken over een reactie."