Kan stamceltherapie helpen om spierkrachtverlies bij chronische patiënten, kankerpatiënten en ouderen tegen te gaan? Op die vraag zoekt Universiteit Hasselt samen met Belgische, Nederlandse en Duitse onderzoekspartners een antwoord binnen het euregionale Interregproject GYM. "Chronische patiënten of mensen die een kankerbehandeling ondergaan kampen vaak met spierkrachtverlies. Met het project GYM, dat kan rekenen op een totaal budget van 3 miljoen euro, willen we onderzoeken of het inbrengen van stamcellen in de spieren dit verlies kan tegengaan", zegt UHasselt-prof. dr. Bert Op ’t Eijnde.  Wanneer je je spieren te weinig gebruikt, daalt de spiermassa en verliezen je spieren kracht. Vooral bij patiënten die lijden aan een chronische (spier)ziekte of een therapie moeten ondergaan en hierdoor minder bewegen, komt dit vaak voor. Gemiddeld kampen deze personen al na een tweetal weken met krachtverlies waardoor een simpele dagdagelijkse inspanning zoals een trap opgaan al moeilijk wordt. "Spierstamcellen zorgen voor herstel spieren"Binnen het Euregio Maas-Rijn Interregproject GYM (Generate Your Muscle) dat naast Europese financiering ook kan rekenen op 80.000 euro onderzoeksgeld vanuit de Provincie Belgisch Limburg, wordt er onderzocht of stamceltherapie kan helpen om spierkrachtverlies tegen te gaan. Het GYM-project wordt geleid door de Universiteit Maastricht en Maastricht UMC+. "Onderzoekers hebben daar een techniek ontwikkeld om stamcellen in te brengen in de bloedbaan waardoor ze uiteindelijk in onze spieren terechtkomen", zegt Bert Op ’t Eijnde, coördinator van het GYM-project binnen UHasselt. "Hierdoor ontstaan er spierstamcellen die de aanmaak van gezonde spiervezels bevorderen en zorgen voor een herstel van de spieren. Het inbrengen van de stamcellen is niet pijnlijk, je kan het vergelijken met de prik van een infuus" Spierschade opwekkenOm ervoor te zorgen dat de stamcellen die we in de bloedbaan brengen bij de spieren terechtkomen, moeten die spieren wel beschadigd zijn. En daar komt de expertise van Universiteit Hasselt bij kijken. "De spieren moeten heel kleine spierschade vertonen opdat de stamcellen in de bloedbaan binnen kunnen dringen. Die spierschade klinkt erger dan het is, best vergelijk je het met de normale spierpijn die je voelt als je eens bent gaan lopen of fietsen na een lange tijd niet meer gesport te hebben." De onderzoeksgroep van Bert Op’t Eijnde heeft expertise in het uitlokken van deze spierschade door personen specifieke krachtoefeningen te laten uitvoeren."Binnen het GYM-project werken wij aan protocollen om spierschade toe te brengen, waarna de onderzoekers van Universiteit Maastricht de stamcellen inbrengen. Hierna volgen wij aan UHasselt op hoe de spier herstelt. Daarvoor nemen we spierbiopten waarbij we op celniveau zullen kijken of bepaalde cellen in de spier groter worden en of dit ook betekent dat er meer spierkracht ontwikkelt." Euregionale clusterIn proefstudies bij ratten hebben de onderzoekers van Universiteit Hasselt en KU Leuven, ook partner binnen het GYM-project, al gezien dat stamcellen spieren groter en sterker kunnen maken. Midden 2021 zullen de eerste testen met het inbrengen van stamcellen bij gezonde personen uitgevoerd worden door de Universiteit Maastricht en Maastricht UMC+. Later volgt een studie met een patiëntenpopulatie. Uiteindelijk wil het GYM-project de productie van spierstamcellen ook opschalen in een nieuw op te richten spin-off bedrijf, om de therapie zo breed, goedkoop en snel mogelijk beschikbaar te maken."De onderzoeksresultaten en het consortium leggen hiermee hopelijk de basis voor een Euregionale cluster op het vlak van stamceltherapieën. Daaraan zullen hoogwaardige jobs en nieuw ondernemerschap verbonden zijn. De wetenschappelijke en technologische inzichten kunnen bovendien doorstromen naar het hoger en universitair onderwijs waar een nieuwe generatie van zorgverleners zal worden klaargestoomd voor de verdere uitrol van deze klinische specialisatie", aldus Limburgse gedeputeerde van Economie Tom Vandeput. Strijd tegen veroudering Tegelijkertijd denken de onderzoekers ook dat dit stamcelonderzoek een grote rol kan spelen in de uitdaging rond gezond ouder worden. 20 procent van de ouderen kampt namelijk met een ernstige vorm van spierafbraak. "Als blijkt dat de therapie aanslaat bij chronische patiënten, willen we hierna ook onderzoeken of stamcellen kunnen helpen om het spierverlies door veroudering tegen te gaan", zegt Bert Op’t Eijnde. "Zeker in een provincie als Limburg die in vergelijking met andere provincies sneller vergrijst, kan een revolutionaire stamceltherapie een wereld van verschil maken. Door spieren opnieuw functioneel te maken kunnen we langer fit en actief blijven", zegt gedeputeerde Tom Vandeput.Spierblessures bij topsporters De onderzoekers denken tegelijkertijd ook aan mogelijkheden in bijvoorbeeld de topsport. Een sector waar spierscheuren en andere spierblessures vaak voorvallen. "Mogelijk kan deze technologie met stamcellen ook hier een meerwaarde bieden om spierherstel sneller te laten verlopen waardoor de behandeling van een topsporter sneller kan verlopen. Ook dat willen we binnen het GYM-project bestuderen", besluit professor Bert Op ’t Eijnde.

In de medische sector zijn wetenschappers intensief bezig met stamcelonderzoek. Dankzij de regeneratie van  cellen, weefsels en organen is natuurlijk herstel ervan mogelijk. Zo kan men chronische ziekten effectiever genezen. Bij Tenco DDM in Genk vervaardigt Tom Castermans en zijn team micro-onderdelen voor zo’n biomedisch project. Op termijn kunnen wetenschapers de groei van stamcellen onderzoeken op hun microfluidische chip.